مواد هومیکی کلات کننده های قدرتمند عناصر ریزمغذی از قبیل آهن، روی، منگنز، مس و ... می باشند که ضمن افزایش قابلیت جذب آن ها، موجب افزایش دوران دسترسی گیاه به این عناصر ریزمغذی می شوند، قابلیت کلات کنندگی آنها مربوط به گروهای فعال حاوی اکسیژن شامل Phenolic OH COOH- و group C=O می باشد.
مواد هیومیکی افزوده شده به خاک مانند یک اسفنج عمل کرده و بسیاری از املاح محلول از جمله کلرور سدیم را به خود جذب می نماید و درصورت لزوم در اختیار گیاه قرار می دهد. اسیدهیومیک توسط اتصال گروه COOH- خود با کاتیونهای Na+ ، Mg+2 ، Ca+2 و K+ موجب خنثی سازی اثرات شوری کاتیونهای مذکور و درنهایت کاهش درجه شوری خاک می گردد.
این نکته حائز اهمیت است که در مورد عناصری مانند سدیم که تقریباً هیچ گیاهی به آن احتیاجی ندارد انتقال سدیم از اسیدهیومیک به سمت گیاه صورت نمی گیرد، لذا مواد هیومیکی به تدریج اشباع شده و کارایی خود را از دست می دهند، به همین دلیل به کارگیری مجدد موادهیومیکی الزامی است.
اسیدهیومیک دارای pH اسیدی در محدوده 3.8 تا 5 می باشد که در صورت افزوده شدن به خاکهای قلیایی که اکثریت خاکهای کشور را شامل می شود موجب اسیدی کردن خاک می شود. از سوی دیگر با تحریک رشد باکتری های تیوباسیلوس شرایط را برای تبدیل سریعتر گوگرد به اسید سولفوریک فراهم می سازد. اسیدهیومیک در تغییرات شدید pH نقش ضربه گیر (بافر) را ایفا می کند و از تغییرات سریع اسیدتیه خاک جلوگیری می کند. درغیراینصورت بسیاری از موجودات زنده خاکزی در این نوسانات تلف خواهند شد.
ظرفیت تبادل کاتیونی به معنای حداکثر مقدار کاتیونی است که وزن معینی از خاک قادر است در خود جذب یا نگهداری نماید. این ظرفیت را برحسب میلی اکی والان در صد گرم خاک خشک(meq/100gr) نشان می دهند. ذرات اسیدهیومیک و اسیدفولویک دارای ظرفیت تبادل کاتیونی فوق العاده بالایی هستند و درصورتیکه به خاک افزوده شوند، ظرفیت نگهداری آب و عناصر غذایی را اتقا می بخشند که این به معنی جلوگیری از تثبیت و شسته شدن عناصر در خاک می باشد.
